Mới đây, Chủ tịch nước đã ký quyết định tha tù trước thời hạn cho hơn 14.000 phạm nhân nhân dịp Quốc khánh 2/9. Đây là một chính sách nhân đạo thể hiện truyền thống khoan hồng của Nhà nước, đồng thời tạo điều kiện để người đang chấp hành án sớm trở về đoàn tụ với gia đình, hòa nhập cộng đồng. Như vậy, cùng với 8.056 người đợt 1, năm nay có tổng cộng 22.081 người được đặc xá, số lượng “lớn nhất từ trước tới nay”.
Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ điều kiện để được hưởng chính sách này. Thân nhân người đang chấp hành án cần nắm rõ quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi của người thân.
Đặc xá là gì?
Theo Luật Đặc xá 2018,
1. Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.
Khác với giảm án (do Tòa án quyết định), đặc xá có giá trị cao hơn vì không chỉ rút ngắn thời gian thi hành án mà còn thể hiện sự ghi nhận quá trình cải tạo tốt, khuyến khích phạm nhân sớm hòa nhập cộng đồng.
Căn cứ pháp lý
-
Hiến pháp 2013: quy định quyền quyết định đặc xá thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước.
-
Luật Đặc xá 2018 (hiệu lực từ 01/7/2019).
-
Quyết định của Chủ tịch nước nhân dịp Quốc khánh, Tết Nguyên đán…
-
Các nghị định, thông tư hướng dẫn của Chính phủ và Bộ Công an về lập hồ sơ, thẩm định, xét duyệt.
Điều kiện được xem xét tha tù trước thời hạn
Theo Điều 11 Luật Đặc xá 2018, phạm nhân có thể được đề nghị nếu đáp ứng các tiêu chí:
-
Đã chấp hành ít nhất 1/3 thời hạn phạt tù hoặc 12 năm với án tù chung thân đã giảm.
-
Có quá trình cải tạo tiến bộ, chấp hành tốt nội quy trại giam, tích cực lao động, học tập.
-
Đã bồi thường, khắc phục hậu quả theo bản án (toàn bộ hoặc một phần).
-
Có nơi cư trú rõ ràng, bảo đảm điều kiện tái hòa nhập cộng đồng.
-
Không thuộc nhóm tội phạm đặc biệt nghiêm trọng như phản bội Tổ quốc, khủng bố, tái phạm nguy hiểm.
Thẩm quyền quyết định
-
Chủ tịch nước: ra quyết định tha tù trước hạn và công bố danh sách.
-
Hội đồng tư vấn đặc xá: giúp Chủ tịch nước xem xét, thẩm định hồ sơ.
-
Bộ Công an, Bộ Quốc phòng: chỉ đạo trại giam, cơ quan thi hành án lập hồ sơ, rà soát đối tượng.
-
UBND cấp xã: nơi phạm nhân cư trú sau khi được tha, có trách nhiệm tiếp nhận và hỗ trợ tái hòa nhập.
Trình tự, thủ tục xin đặc xá
-
Công bố Quyết định
Chủ tịch nước ban hành quyết định, quy định rõ đối tượng, điều kiện và thời điểm thực hiện. -
Rà soát và lập hồ sơ
Trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh lập danh sách phạm nhân đủ điều kiện. -
Thẩm định hồ sơ
Hội đồng tư vấn đặc xá kiểm tra, thẩm định và trình Chủ tịch nước. -
Ra quyết định tha tù trước thời hạn
Chủ tịch nước ký quyết định chính thức. -
Công bố và bàn giao
Trại giam tổ chức lễ công bố, trả tự do và bàn giao cho chính quyền địa phương.
Quyền lợi của người được ân xá
- Được trả tự do và trở về đoàn tụ cùng gia đình.
- Có thể được xóa án tích, thuận lợi hơn khi đi làm, kinh doanh, vay vốn.
- Được hưởng chính sách hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng.
- Được pháp luật bảo hộ như mọi công dân khác.
Từ 8h ngày 1/9, các phạm nhân tập trung tại hội trường chờ công bố, sau đó lần lượt từng nhóm nhận quyết định đặc xá. Mỗi phạm nhân đặc xá rời trại giam được phát tiền đi lại, ăn uống. Căn cứ chiều dài quãng đường, mỗi người sẽ nhận mức khác nhau. Ngoài ra, nhiều phạm nhân còn được trả lại tiền lưu ký, tiền ký gửi còn thừa.
Các thủ tục với phạm nhân được đặc xá đều hoàn thành trong sáng ngày 1/9. Ngoài giấy chứng nhận đặc xá, mỗi phạm nhân được nhận căn cước gắn chíp và một sim MobiFone – nhà mạng do Bộ Công an đại điện chủ sở hữu vốn Nhà nước.
Thực tiễn áp dụng
Tháng 9/2024, hơn 14.000 phạm nhân được tha tù nhân dịp Quốc khánh, trong đó nhiều người đã cải tạo tốt, hoàn thành nghĩa vụ bồi thường và có thành tích lao động nổi bật.
Trước đó, các đợt tha tù lớn năm 2015, 2021 cũng đã giúp hàng chục nghìn người trở về, nhiều người khởi nghiệp, ổn định cuộc sống, trở thành tấm gương tái hòa nhập thành công.
80 năm qua Nhà nước đã 40 lần đặc xá, thể hiện tính nhân đạo, nhân văn. Chỉ tính riêng từ năm 2009 đến nay, Chủ tịch nước 11 lần ký Quyết định đặc xá cho trên 104.000 phạm nhân. Theo Bộ Công an, hầu hết người được đặc xá trở về xã hội đều nhanh tái hòa nhập cộng đồng, có cuộc sống ổn định và làm ăn lương thiện. Tỷ lệ người được đặc xá tái phạm tội rất thấp.
Vì sao nên nhờ luật sư hỗ trợ?
Thực tế, nhiều gia đình và doanh nghiệp (trường hợp giám đốc, nhân viên bị kết án) còn lúng túng trong việc chuẩn bị hồ sơ. Các vướng mắc thường gặp:
- Không biết người thân có đủ điều kiện hay không.
- Hồ sơ bồi thường dân sự, khắc phục hậu quả còn thiếu.
- Chưa chứng minh được quá trình cải tạo, thành tích trong trại giam.
- Chưa nắm rõ thủ tục xóa án tích sau khi được tha tù.
Dịch vụ pháp lý từ Công ty Luật HTL
Với đội ngũ luật sư nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực hình sự – thi hành án – đặc xá, HTL cam kết:
- Tư vấn chi tiết về khả năng được tha tù trước hạn cho từng trường hợp.
- Hỗ trợ soạn thảo và hoàn thiện hồ sơ xin đặc xá.
- Đại diện làm việc với cơ quan có thẩm quyền khi cần.
- Hỗ trợ thủ tục xóa án tích, bảo đảm tối đa quyền lợi hợp pháp.
- Đồng hành cùng gia đình trong quá trình tái hòa nhập cộng đồng.
👉 Nếu bạn có người thân đang chấp hành án tù và muốn tìm hiểu về thủ tục đặc xá hoặc xóa án tích, hãy liên hệ ngay với Công ty Luật HTL để được hỗ trợ nhanh chóng, chính xác và hiệu quả.
FAQ – Câu hỏi thường gặp
1. Đặc xá khác gì với giảm án?
Đặc xá do Chủ tịch nước quyết định, tha tù trước thời hạn; giảm án do Tòa án quyết định, chỉ rút ngắn thời gian chấp hành án.
2. Bao lâu có một đợt đặc xá?
Thường được tổ chức vào dịp Quốc khánh (2/9), Tết Nguyên đán hoặc sự kiện trọng đại của đất nước.
3. Người được đặc xá có được xóa án tích không?
Có, nếu đáp ứng các điều kiện theo Bộ luật Hình sự. Luật sư có thể tư vấn thủ tục chi tiết.
4. Gia đình có thể tự làm hồ sơ xin đặc xá không?
Có thể, nhưng nên nhờ luật sư hỗ trợ để tránh thiếu sót, tăng khả năng được chấp nhận.
👉 Bài viết tham khảo từ: VnExpress
👉 Xem thêm: Công ty Luật HTL – Tư vấn ly hôn đơn phương, thủ tục mới nhất 2025
