Điểm mới trong Luật Tố tụng hình sự từ ngày 01/7/2025: Cập nhật thẩm quyền, cơ quan và người tiến hành tố tụng
Ngày 27/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật số 99/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Luật này có hiệu lực kể từ ngày 01/7/2025 với nhiều điểm mới quan trọng liên quan đến cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng. Dưới đây là những nội dung nổi bật cần lưu ý:
-
Bổ sung định nghĩa “Viện kiểm sát có thẩm quyền”
Theo khoản 2 Điều 1 Luật số 99, lần đầu tiên khái niệm “Viện kiểm sát có thẩm quyền” được xác định rõ trong luật:
Là Viện kiểm sát có trách nhiệm thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giải quyết vụ việc, vụ án.
Điều này tạo cơ sở pháp lý quan trọng để thiết lập cơ chế phân cấp, phân quyền giữa các cấp trong hệ thống Viện kiểm sát, từ đó bảo đảm tính rõ ràng và minh bạch trong hoạt động tố tụng hình sự.
Đặc biệt, Viện trưởng VKSND tối cao được giao quyền ban hành quy định cụ thể về việc phân cấp thẩm quyền trong hệ thống kiểm sát.
-
Cập nhật chủ thể tiến hành một số hoạt động điều tra
Khoản 3 Điều 1 Luật số 99 đã sửa đổi, bổ sung quy định về người có thẩm quyền trong các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, nhằm phản ánh đúng cơ cấu tổ chức mới sau khi sắp xếp lại bộ máy.
Ví dụ:
- Chuyển đổi cụm từ: “Chỉ huy trưởng Bộ đội biên phòng tỉnh…” thành “Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng”.
- Bổ sung chủ thể mới: “Đoàn trưởng, Phó Đoàn trưởng Đoàn Trinh sát”.
Quy định này giúp xác định rõ ràng trách nhiệm điều tra, phù hợp với thực tế tổ chức trong các lực lượng được giao nhiệm vụ đặc thù.
-
Tăng thẩm quyền cho Điều tra viên cấp xã
Một điểm mới đột phá tại khoản 5 Điều 1 Luật số 99 là việc mở rộng thẩm quyền cho Điều tra viên trung cấp, cao cấp giữ chức Trưởng, Phó Trưởng Công an cấp xã.
Theo đó, nếu được Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công hoặc ủy quyền, các Điều tra viên này có thể:
- Trực tiếp thụ lý, khởi tố, điều tra vụ án hình sự về tội phạm ít nghiêm trọng, nghiêm trọng xảy ra tại địa bàn xã;
- Được quyền ký quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can, áp dụng biện pháp ngăn chặn, thực hiện kết luận điều tra…
Đây là bước tiến tăng cường phân cấp, phân quyền điều tra, phù hợp với điều kiện tổ chức Công an chính quy về cấp xã, đồng thời tạo điều kiện xử lý nhanh các vụ án hình sự xảy ra tại địa bàn cơ sở.
-
Mở rộng quyền hạn trong giai đoạn phúc thẩm
Khoản 6 và khoản 8 Điều 1 Luật số 99 bổ sung quy định cho phép:
- Kiểm sát viên giữ chức vụ Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát cấp phúc thẩm được thực hiện nhiệm vụ của Viện trưởng VKSND tối cao, khi được ủy quyền trong quá trình kiểm sát xét xử phúc thẩm.
- Thẩm phán giữ chức vụ Chánh tòa, Phó Chánh tòa phúc thẩm được thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án TAND tối cao, nếu được ủy quyền trong quá trình xét xử phúc thẩm.
Quy định này góp phần tăng cường tính chủ động, bảo đảm tính kịp thời và linh hoạt trong tổ chức hoạt động tố tụng tại cấp phúc thẩm.
Kết luận
Luật số 99/2025/QH15 đã bổ sung, điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng trong lĩnh vực tố tụng hình sự. Đặc biệt, việc làm rõ thẩm quyền của cơ quan kiểm sát, mở rộng quyền điều tra cấp xã, và tăng tính linh hoạt ở cấp phúc thẩm là những điểm nhấn nổi bật, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng.
Tham khảo: https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=214557&classid=1&typegroupid=3
Xem thêm: https://htllaw.com.vn/tham-quyen-xet-xu-vu-an-hinh-su-cua-toa-an-tu-2025
