Con Riêng, Con Nuôi Có được Hưởng Thừa Kế Hay Không? [Cập Nhật 2025]

Table of Contents

Trong thực tiễn giải quyết tranh chấp thừa kế tại Tòa án, một trong những vấn đề thường xuyên đặt ra là việc xác định quyền thừa kế của con riêng và con nuôi. Đây là hai trường hợp đặc thù, bởi chúng không gắn trực tiếp với quan hệ huyết thống như con ruột, mà phụ thuộc vào quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng và các điều kiện pháp luật quy định.

Bộ luật Dân sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2025) cùng với Luật HNGD năm 2014 đã có những quy định rõ ràng nhằm bảo đảm sự công bằng, đồng thời tránh tình trạng phân biệt đối xử trong quan hệ gia đình. Theo đó, quyền thừa kế của con nuôi được xác định tương tự như con đẻ, với con riêng, quyền hưởng di sản phụ thuộc vào mối quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng.

Có thể thấy, việc xác định con riêng, con nuôi có được hưởng thừa kế hay không không chỉ mang ý nghĩa pháp lý mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của các thành viên trong gia đình, là căn cứ quan trọng khi Tòa án phân chia di sản.

Khái niệm con riêng, con nuôi theo pháp luật Việt Nam

Con riêng: Căn cứ theo quy định tại Điều 654 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

Quan hệ thừa kế giữa con riêng và bố dượng, mẹ kế

Con riêng và bố dượng, mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con thì được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di sản theo quy định tại Điều 652 và Điều 653 của Bộ luật này.
Con nuôi: Theo Điều 653 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quan hệ thừa kế giữa con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi và cha đẻ, mẹ đẻ như sau:

Quan hệ thừa kế giữa con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi và cha đẻ, mẹ đẻ

Con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di sản theo quy định tại Điều 651 và Điều 652 của Bộ luật này.

Con riêng có được hưởng thừa kế hay không?

Căn cứ Điều 654 BLDS 2015:

Con riêng và bố dượng, mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng như cha con, mẹ con thì được thừa kế di sản của nhau và ngược lại.
Trường hợp chỉ có quan hệ hôn nhân giữa cha/mẹ và người kia, nhưng không có sự chăm sóc, nuôi dưỡng thì con riêng không đương nhiên có quyền thừa kế từ bố dượng/mẹ kế.

👉 Như vậy:

Con riêng vẫn được hưởng thừa kế từ cha mẹ ruột.
Nếu được bố dượng/mẹ kế nuôi dưỡng, chăm sóc như con thì cũng có quyền hưởng di sản.
Nếu chỉ là mối quan hệ “con riêng – bố dượng/mẹ kế” mà không có chăm sóc nuôi dưỡng thì không được thừa kế.

Con nuôi có được hưởng thừa kế như con ruột?

Theo Điều 653 BLDS 2015:

Con nuôi hợp pháp có quyền thừa kế như con ruột đối với cha mẹ nuôi.
Ngược lại, cha mẹ nuôi cũng được thừa kế di sản của con nuôi.
Con nuôi vẫn có quyền hưởng thừa kế từ cha mẹ ruột (nếu mối quan hệ huyết thống chưa chấm dứt).

👉 Điều này có nghĩa: con nuôi hợp pháp có thể hưởng thừa kế từ cả cha mẹ nuôi và cha mẹ ruột (trừ trường hợp bị tước quyền thừa kế).

Thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc đối với con riêng, con nuôi

1. Thừa kế theo pháp luật

Theo Điều 651 BLDS 2015, hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ/chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi hợp pháp.

Con riêng chỉ được thừa kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng như con ruột.
Con nuôi hợp pháp được hưởng ngang hàng con đẻ.

2. Thừa kế theo di chúc

Người lập di chúc có quyền để lại di sản cho bất kỳ ai (bao gồm cả con riêng, con nuôi, thậm chí người không có quan hệ huyết thống).
Tuy nhiên, vẫn phải đảm bảo quyền thừa kế không phụ thuộc của những người thuộc diện thừa kế bắt buộc (Điều 644 BLDS).

Tranh chấp thừa kế liên quan đến con riêng, con nuôi

Một số tình huống phổ biến:

Con ruột không đồng ý chia di sản cho con riêng của bố dượng/mẹ kế.
Tranh chấp giữa cha mẹ nuôi và cha mẹ ruột của con nuôi.
Di chúc để lại tài sản cho con nuôi, nhưng bị kiện ra tòa vì cho rằng việc nhận nuôi không hợp pháp.
Con riêng chứng minh có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng để được hưởng thừa kế.
Trong các trường hợp này, Tòa án sẽ xem xét chứng cứ về quan hệ nuôi dưỡng, đăng ký nuôi con nuôi hợp pháp hoặc các tài liệu chứng minh quan hệ huyết thống.

Cách bảo vệ quyền lợi thừa kế của con riêng, con nuôi

Lập di chúc rõ ràng để tránh tranh chấp.
Đăng ký nuôi con nuôi hợp pháp để đảm bảo quyền lợi cho con nuôi.
Con riêng muốn hưởng thừa kế từ bố dượng/mẹ kế cần chứng minh có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng (ví dụ: giấy tờ đi học, giấy xác nhận cư trú, nhân chứng…).
Nếu quyền thừa kế bị xâm phạm, có thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân nơi có di sản để yêu cầu chia thừa kế.

Trường hợp con riêng xuất hiện sau khi đã chia di sản – có bắt buộc chia lại không?

Giả sử, anh chị em trong gia đình đã hoàn thành việc phân chia di sản – nhà đất – sau khi cha qua đời. Một thời gian sau, người con riêng của cha (có giấy khai sinh chứng nhận cha là người để lại di sản) bất ngờ xuất hiện, đòi quyền thừa kế. Khi đó câu hỏi đặt ra: Có cần chia lại di sản không?

Theo Điều 662 BLDS 2015:

1. Nếu sau khi phân chia di sản đã hoàn thành xuất hiện người thừa kế mới, thì không phân chia lại di sản bằng hiện vật, nhưng những người thừa kế đã nhận di sản phải thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản mà người đó thực sự được hưởng…, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Ngược lại, nếu có người bị bác bỏ quyền thừa kế nhưng sau đó được xác định lại là hợp lệ, họ phải trả lại di sản hoặc thanh toán tiền tương ứng cho những người đã nhận trước.

Điều này có nghĩa: Con riêng xuất hiện sau khi đã chia di sản không làm việc chia lại theo tài sản vật chất, nhưng có thể yêu cầu thanh toán bằng tiền để đảm bảo họ hưởng công bằng phần của mình.

Ví dụ: Anh A mất, để lại nhà trị giá 1 tỷ đồng. Ba người con đẻ chia mỗi người 333 triệu. Một năm sau, con riêng xuất hiện và chứng minh được quan hệ huyết thống. Theo luật, các anh chị em đã nhận di sản phải mỗi người trả bằng tiền cho con riêng một khoản tương đương phần di sản của con riêng (333 triệu), trừ khi có thỏa thuận khác.

Hướng xử lý hiệu quả

Pháp lý minh bạch mà không gây xáo trộn: Không cần yêu cầu người đang sở hữu tài sản giao lại bất động sản, chỉ cần thanh toán bằng tiền.
Có thể thương lượng theo thỏa thuận: Những người thừa kế có thể đồng thuận điều chỉnh phần tài sản bằng cách chuyển khoản, thay vì đổi tài sản hiện hữu.
Hạn chế kiện tụng, giữ hòa khí gia đình: Cách xử lý công bằng, tuân luật sẽ hạn chế gây mâu thuẫn nội bộ, giữ mối quan hệ họ hàng.

Dịch vụ tư vấn thừa kế tại Công ty Luật HTL

Công ty Luật HTL với đội ngũ luật sư chuyên sâu trong lĩnh vực dân sự và thừa kế sẵn sàng hỗ trợ bạn:

Tư vấn quyền thừa kế của con riêng, con nuôi theo luật mới nhất 2025.
Soạn thảo và công chứng di chúc hợp pháp.
Đại diện khách hàng giải quyết tranh chấp thừa kế tại Tòa án.
Bảo vệ tối đa quyền lợi hợp pháp của bạn trong quá trình phân chia di sản.

📞 Liên hệ ngay với Công ty Luật HTL để được hỗ trợ nhanh chóng và chính xác!

Bài viết có sự tham khảo từ văn bản BLDS năm 2015 trên website Thư viện pháp luật

Tham khảo thêm: https://htllaw.com.vn/tai-san-rieng-trong-thoi-ky-hon-nhan-2025